Schrijver in Frankrijk

Stad en land in tijden van Corona

Column (in briefvorm) door Peter Hagtingius en Julia Fortuin

Dag Julia,

De kwelling begon op zondagochtend. Verkiezingsdag en het café, de huiskamer van het dorp, op slot. Op het terras stonden de tafels en stoeltjes er vertrouwd bij en ik trof er een paar van de ‘usual suspects’. Zonder een glas voor hun neus boden ze een troosteloze aanblik. Met het handen schudden, corona of niet, was ik gauw klaar. Als het onder normale omstandigheden druk is ben je er al gauw vijf minuten mee bezig. Of langer, als er gejurkte klessebessen bij zijn die gekust moeten worden en die de ‘journalist’ steevast hartelijk trakteren op nieuwtjes van minimaal of nog minder belang. Qua interesse veinzen kan ik zo het toneel op. Als het niet te lang duurt en ik moet er wel wat te drinken bij hebben. Francis, mijn vriend de aannemer, was er niet. Dat verbaasde me. Geen interesse in een drooggelegd apéro? Of zou hij zijn gaan stemmen? Die kans leek me gering. We hadden het er eerder die week – toen de glazen nog gevuld mochten worden – over gehad, de raadsverkiezingen. Het zou weer geen opwindend riddertoernooi worden. Geen tegenkandidaat, de burgemeester zou opnieuw met 100% van de stemmen worden gekozen, zoveel was zeker. Noord-Korea ‘en Provence’.

Een schip geladen

Column door Caspar Visser ‘t Hooft

We staan voor een muur, laag, breed, brokkelig, opgetrokken uit gelige kalksteen. Als een slang kruipt hij voort over de glooiingen van het plateau van de Vaucluse. Nu eens verdwijnt hij uit het zicht, achter een heuvel, een bosje chênes verts of omdat hij op bepaalde plekken niet meer van de rotsige bodem te onderscheiden is. Terwijl de Mont Ventoux met zijn witte schedel op ons neerkijkt, vertelt de gids ons het verhaal van de muur. Het verhaal begint met een schip – en gek, al luisterend begint een oud wijsje in mijn binnenste op te wellen. Wat is dat ook weer voor lied? O ja, een oud kerkgezang: ‘Daar komt een schip geladen’… Ik begrijp het niet: dit lied is een adventslied, over de komst van het heil. Een lied vol hoop en vreugde. En toch, ik heb die wijs altijd zo intriest gevonden, alsof hij niet goed paste bij de woorden die erbij werden gezongen. Zou die wijs dan soms beter passen bij het verhaal dat de gids ons vertelt, en is dat de reden dat hij in mijn binnenste zit te neuriën? Een triest verhaal, een griezelig verhaal, dat ook met de komst van een schip begint: ‘een schip geladen’ met wel iets heel anders dan heil…

Franse woorden in het Limburgs

Column door Ton van Reen

Een van de moeilijkste woorden in onze Nederlandse taal is het woord/begrip ‘gemeen’. Vooral omdat het woord ‘gemeen’ meerdere betekenissen heeft. Een gemeente is een gebied, dorp of stad, waar gemene mensen wonen. En die hebben samen een gemeentehuis. Gewoonlijk zien de burgers in een gemeente het gemeentehuis als een slaapcentrum voor ambtenaren. Toen het gemeentehuis van de gemeente Maasbree overbodig werd, door de fusie met de gemeenten Helden, Kessel en Meijel, werd het pand te huur gezet door een makelaar. Voor de deur verscheen een bord met de tekst: ‘Kantoorgebouw met 38 slaapkamers te huur’. Afijn, dit is een oude mop natuurlijk. Ambtenaren zijn harde werkers. Ze werken zo hard dat ze al het werk dat ze tijdens een achturige werkdag moeten doen in een uur of drie al klaar hebben, zodat ze kort na het middaguur al thuis zijn. Schandalige mop, hoor. Het woord gemeen heeft vele betekenissen.

Mignon de porc

Column door Caspar Visser ‘t Hooft

Wanneer ik een film heb gezien die op een bestaande roman is gebaseerd, dan ga ik altijd naar die roman op zoek. Om te vergelijken. Meestal geef ik aan de roman de voorkeur. Niet altijd. Neem de film Valmont, van Milos Forman. Alles kleuren en kostuums, achttiende-eeuwse interieurs met goud, kristal en marquetterie, en bepruikte dames en heren die in koetsen met half dichtgetrokken gordijntjes – voor een koetsier, achterop een palfrenier – de drukte trotseren van Parijse marktpleinen vol echt ‘volk’. Met als klap op de vuurpijl een somptueuze scène die zich afspeelt in de kapel van het kasteel van Versailles. En nergens een indruk van kitsch. Wat nog het knapste is. Kortom, een mooie film. Ja, en neem dan het boek ter hand: Les Liaisons Dangereuses van Cholderos de Laclos. Want zo heet de roman waarop de film is gebaseerd (de hoofdpersoon van de roman heet Valmont). Na één bladzijde was mij de moed al in de schoenen gezonken.

Baba cool

Column door Caspar Visser ‘t Hooft

In het schilderachtige dorp St Pierreville in het departement van de Ardêche hebben in de jaren zeventig een paar mensen een project opgestart dat gaandeweg is uitgelopen op een groot succes. Je kunt het rustig zo noemen, en dat om de simpele reden dat hun bedrijf nog steeds bestaat – iets wat gezien de aard ervan een wonder mag heten. Ze waren idealisten, van het genre dat ze in Frankrijk ‘baba cool’ noemen, ze wilden laten zien dat het mogelijk is een bedrijf te runnen zonder zich aan de wetten van het vrije-marktsysteem, anders gezegd de concurrentiestrijd, te onderwerpen. Een coöperatief bedrijf met een kapitaal waarin alle werknemers delen. Samen vormen ze de grootste groep aandeelhouders, ze participeren op democratische wijze aan de besluitvorming. In Frankrijk heet zo’n bedrijf een SCOP (Société coopérative de production). Veel van dit soort initiatieven hebben het in de jungle van onze extreem liberale maatschappij niet vol kunnen houden. De wolspinnerij in St Pierreville met zijn 50 loonarbeiders wel. Ze hebben in de loop van de jaren hun koers moeten bijsturen, hun productie moeten aanpassen aan trends en modes, hun activiteit moeten diversifiëren (verkoop via internet, workshops textielfabricatie, het ontvangen van toeristen), maar aan het coöperatieve principe hebben ze niet getornd. Goed, naar buiten toe moeten ze wel concurreren (al is het slechts defensief), maar interne concurrentie is uitgesloten en van speculerende, korte termijn denkende aandeelhouders hebben ze geen last. Bewijs dat het kan. Baba cool! Halfzachte wereldverbeteraars in zelfgebreide truien! Dacht ik ook. Denk nu: halfzacht? – niet zo zeker…