Schrijver in Frankrijk

Franse verkiezingen

Column door Peter Hagtingius

In het zuiden wint de zon van de wet

Het was zaterdagavond, ik kwam uit een restaurantje en zapte naar BFMTV. Op die Franse nieuwszender kom je Nederland hoogst zelden tegen. Dan meestal over iets met drugs. Ineens bleek ik met Rotterdam verbonden. Waterkannonen in een zo te zien sjieke buurt. Nooit geweten dat ze er in die stad behalve van die namaak New York-flatjes in de financieel hoogste atmosfeer ook nette huizen in klassieke wijken hebben. De camera bleek gestationeerd bij het consulaat van Turkije en de Franse nieuwslezer legde uit dat er een Turkse minister Nederland uit werd gebonjourd. En dat dit enig gedoe gaf. Er werd ook verteld dat het vliegtuig van een andere Turkse minister niet in Nederland had mogen landen. In Frankrijk natuurlijk wél gewoon.

Ik raakte even geïnteresseerd. En dat op zaterdagavond, na een Provençaals rosé-besprenkelde maaltijd (althans voor mij) in het gezelschap van ex-landgenoten met een Nederlands paspoort. Je spreekt wel eens vaker af als je eigenlijk al weet dat je spijt zult krijgen. Generaliseren deugt niet, dat weet ik ook wel, maar wat moet je met Oranje-volk dat ten tijde van het apéro omstreeks half zes nog ‘café-au-lait’ bestelt? Ja, je excuses aanbieden aan de kastelein die zijn espresso-machine al een paar uur eerder in de nachtstand heeft gezet.

Het gesprek was er over gegaan of ik de verkiezingen in het oude vaderland nog volgde.

Nou nee, allemaal een beetje ver weg en toen ik me nog achter de kille duinen en de dijken moest verschuilen, vond ik al dat de Tweede Kamerverkiezingen in Europees verband de facto niet méér voorstellen dan die voor de Staten van Flevoland, of daaromtrent. Wat is eigenlijk de hoofdstad van Flevoland? Lelystad, Almere? Geen idee, ik houd het maar op Brussel.

We kwamen te spreken over de in hun ogen tamelijk louche presidentsverkiezingen in Frankrijk. Mevrouw Le Pen (die volgens mij never nooit het Élysée binnenschrijdt) die aardige bedragen uit ‘Brussel’ heeft laten jatten via de truc van ‘fictieve’ baantjes. Zijn we in Frankrijk briljant in, en wat maakt het uit? Ex-president Chirac om diezelfde reden veroordeeld, thans het populairste voormalige staatshoofd. Ex-premier Juppé, óók om die reden een voorwaardelijke gevangenisstraf, had nu zomaar president kunnen worden als hij er nog trek in had gehad, met 72 jaar ook de jongste niet meer. Is er de heer Fillon (kandidaat-president, ex-premier) die zijn echtgenote en kinderen aan baantjes hielp, op kosten van de Franse belastingbetaler (althans daarvan verdacht). Zo gaan die dingen, volgens de wetgever in principe niet illegaal, tenzij ‘fictief’. Meneer Fillon is nu formeel in staat van beschuldiging gesteld, mevrouw Le Pen laat zich zelfs niet eens door een rechter ontbieden.

‘Et alors’, ‘so what’, ‘nou èn’?

In mijn Zuid-Franse ambiance heerst de overtuiging dat echt alle politici ‘pourri’ zijn, laten we zeggen: corrupt. Het heeft eerlijk gezegd wel een paar jaar geduurd voor ik snapte hoe er hier geoordeeld wordt. Dat een carrière in de Franse politiek niets te maken heeft met belangstelling voor het landsbelang, maar exclusief voor een aardig gevulde bankrekening, bij voorkeur in een fiscaal paradijsje, Zwitserland of zo. Toen ik hier pas woonde, zei ik nog wel eens: ‘ja maar…’ Weggehoond als dombo eersteklas natuurlijk, ook nog uit het noorden. In mijn omgeving geldt er eerder een soort respect voor sjoemelaars die het goed voor elkaar hebben dan dat er iets van afkeuring telt. In het zuiden wint de zon het van de wet.

Eenmaal thuis boeide de Turkse kwestie te Rotterdam me niet al te lang. Twee ‘buitenlanden’, wat moest ik ermee?

Een dag later schoot ik in de lach, dankzij BFMTV. Vanwege de door die zender gemelde fantastische onthulling dat presidentskandidaat Fillon voor € 48.000 aan kleren cadeau heeft gekregen van een vriend. Op maat gemaakte colbertjes à € 6.000, overhemdje van € 1.300, een kleermaker in een dure wijk van Parijs, die voor ruim € 30.000 cash betaald kreeg, per definitie verdacht, maar óók bevestigd.

Ik zag voor me hoe die vriend bij de kleermaker van een misschien aanstaande president wat jasjes en overhemden kwam ophalen, zijn portefeuille trok en bankbiljetten ging staan uittellen. De satire heeft het afgelegd tegen de werkelijkheid, aldus Freek de Jonge. Zag ik op NL-tv. Moet je even weten dat Fillon zo’n ‘well-to-do’ kasteelheer is, geen ‘marginal’ die gedoemd is zich met een bordje bij de ‘resto’s du coeur’ te melden, de gaarkeukens die ooit uit mededogen met de allerarmsten bedacht werden door de betreurde komiek en ex-presidentskandidaat Coluche.

Fillon is voortdurend op tv. Sinds zijn jasjes-affaire kan het me niet meer zoveel bommen wat hij te vertellen heeft, ik ben geobsedeerd door zijn kostuums. Ook nadat ik mijn bril vele malen had opgepoetst, zag ik geen verschil tussen zijn colbertje en het mijne (iets van destijds € 98 bij de Galerie Lafayette in Cannes, in mijn ogen eigenlijk ook belachelijk veel te duur). Ik vroeg me af: zou ik een vriend weten die me in het pak wil hijsen? Natuurlijk niet, ik zou de relatie per omgaande verbreken. Wegens de beledigende beschuldiging van smakeloosheid en armoedzaaierij.

Een dag of wat later was ik weer in het café. Het debat betrof de tegengevallen olijvenoogst en schamele score van Olympique Marseille. Na een tijdje opperde ik voorzichtig het bedrag van € 48.000 in combi met de naam Fillon. Ik werd aangestaard alsof ik een hersendode aliën van uit een mysterieuze Melkweg was. Wist ik nou nóg niet…? Types in de politiek! Nee, hadden zij ook maar zo’n vriend die zijn knip trekt als je garderobe niet meer je dát is. Een sponsor, die wilden ze allemaal wel. Okay, 48 mille, dat hoefde nou ook weer niet, maar die Fillon had toch groot gelijk? De politiek is pakken wat je pakken kan, al is het maar een pak.

Ik reed naar huis en realiseerde me dat ik echt nooit meer dan een halve Provençaal zal wezen, of nog minder. ‘Roots’ in het noorden, je komt er toch nooit vanaf. Eenmaal gearriveerd leek het me het beste een fles rosé uit de cave te halen, er stond al een verleidelijke salade Niçoise op de terrastafel klaar. Bereid door iemand met Rotterdamse ‘roots’. Maar die woont hier ook al járen.

Peter Hagtingius was hoofdredacteur van Côte&Provence. Hij is de auteur van de verhalenbundel Provençaalse praatjes (Grenzenloos, 2016). Hij woont in de Var