Schrijver in Frankrijk

De bohémien

Paul Gellings is dichter, schrijver en vertaler. Zijn oeuvre is aanzienlijk. Bij Uitgeverij Arbeiderspers kwamen enkele van zijn gedichtenbundels uit. Zijn romans zijn onder andere Witte paarden (2001), De zomer van Icarus (2010), Verbrande schepen (2011), Augustusland (2013), De jacht op de klaproos (2016), De wereld als leugen (2018),  Het smeedwerk van herinnering (2021). Onlangs verscheen Terug naar de Stichtstraat. Paul Gellings schrijft vloeiend Frans, in 2014 is van hem een roman in het Frans in het licht gebracht: Amsterdam Quartier Sud (Ed. Pierre Guillaume de Roux). Paul Gellings is door het Franse ministerie van Cultuur onderscheiden voor de manier waarop hij al sinds bijna veertig jaar de Franse taal en cultuur onder de aandacht brengt.

Toch in Nice thuis

Column door Caspar Visser ‘t Hooft

Hoe vaak ben ik niet verhuisd ! – ja, en sinds kort woon ik in Nice. Prachtige stad, mooie omgeving: de zon die van de bladeren van de palmen glijdt, het blauwe vlak van de zee dat waar je ook bent wel even de hoek om komt kijken. En toch, net zo goed hier als overal waar ik heb gewoond, knaagt aan mij de vraag : wat doe ik hier  eigenlijk? Wat ‘heb’ ik met deze stad, met deze streek ? Vraag van een ontheemde, van een – in mijn geval vrijwillige – banneling. Wat doe ik hier ? Totdat ik besef dat ik niet de enige Nederlander ben voor wie Nice een tweede thuis werd. Verre daarvan ! Tot dit besef kwam ik pas goed toen ik de oude overlijdensregisters van de protestantse kerk van Nice doorbladerde. Ik stuitte daarbij op meerdere Nederlandse namen. Vaak nogal bekende namen, Boreel, Suermondt, del Court van Krimpen… Nederlanders bij wie de levens blijkbaar dusdanig met Nice waren verstrengeld, dat ze er bleven tot hun dood. Dit stelt me gerust. Ik ben hier niet de enige, en zeker niet de eerste Bataaf. Over die landgenoten die hier stierven valt trouwens nog het een en ander te vertellen. Dat blijkt wanneer ik, geheel vrijblijvend, wat naar gegevens over hen zoek.

Die komen we bij je weghalen

Column door Caspar Visser ‘t Hooft

De prent hing vroeger bij mijn grootouders in de vestibule. Nu hangt hij bij mij, in de woonkamer, boven de bank. Bertrand en Corinne raakten er niet op uitgekeken. Ze vonden hem blijkbaar hoogst bijzonder. En dat is hij ook wel, authentiek, uit de eerste helft van de negentiende eeuw. De kleuren zijn wat verbleekt, maar het had erger gekund. Van de gouden lijst zijn maar een paar schilfers afgevallen. Wat het voorstelt? Een slagveld. Soldaten met hoge mutsen die elkaar met bajonetten te lijf gaan. Links een man te paard die een banier in de hoogte houdt. Veroverd op de vijand. Rechts een groep cavaleristen die een gewonde omstuwen. Hij zit nog op zijn paard, maar hij heeft in zijn linkerschouder een kogel ontvangen. Met zijn rechterhand probeert hij het bloeden te stelpen. De ruiters schieten hem te hulp. Hun gebaren zijn nogal dramatisch. Voor, op de bodem, liggen een paar doden. Toen ik klein was, en ik natuurlijk daar meteen op wees, zeiden mijn grootouders: “Ze zijn gewond, ze wachten op de ziekenwagen die hen naar het ziekenhuis gaat brengen. Daar worden ze dan net zo lang door lieve verpleegsters verzorgd totdat ze weer beter zijn.” Ik had zo mijn twijfels. Bertrand en Corine vroegen: “Welke veldslag?” Toen ik het hen vertelde, keken ze me met grote ogen aan. Wat!? Jij woont in Frankrijk, en je hebt deze prent in je kamer hangen! Hoe waag je het? Bertrand was verantwoordelijk voor de plaatselijke padvinderstroep, hij zei: “Pas op, binnenkort doen we bij jou een inval – deze prent, die komen we bij je weghalen!”

Faux-amis en faux pas

Column door Caspar Visser ‘t Hooft

Nederlanders vinden Fransen arrogant. Ik heb me vaak afgevraagd waarom, want ik ben het niet met hen eens. Het heeft natuurlijk te maken met de taal. Fransen kunnen zich eerder aan buitenlanders ergeren wanneer ze zich slecht in hun taal – het Frans – uitdrukken dan bijvoorbeeld Engelstaligen dat doen wanneer het om hun taal gaat. Dat komt omdat ze meer dan anderen belang hechten aan een goed beheersen van de taal. Wie wauwelt in zijn eigen taal, zal minder aanstoot nemen aan een buitenlander die zich slordig uitdrukt. Maar wanneer Fransen merken dat je serieus moeite doet om er in hun taal iets van te maken, zijn ze de eersten om je met complimenten te overladen: “Wanneer wij zo goed Nederlands konden spreken als jij Frans!”… Nee – arrogant, dat zijn sommige Nederlanders die dénken dat ze goed Frans kunnen en die om de haverklap, met veel aplomb, met woorden voor den dag komen die weliswaar Frans klinken, maar die eigenlijk Engels zijn. “Je vous expecte demain-matin” – hoorde ik een (verre) oom eens over telefoon zeggen, met een gezicht van kijk-eens-hoe-goed-ik-Frans-kan. Veel Engelse woorden zijn natuurlijk eigenlijk Franse woorden. Deze woorden zijn in de vroege Middeleeuwen met Willem de Veroveraar uit Normandië naar Engeland overgevaren. Maar deze woorden hebben in de duizend jaar tussen toen en nu twee parallelle ontwikkelingen doorgemaakt, één in Engeland, één in Frankrijk, waarbij sommige flink in betekenis zijn gaan verschillen. We hadden het over ‘expecter’, maar er zijn er andere – en wanneer je je hier vergist, kun je flinke blunders maken. Faux pas.

God in Nice

Column door Caspar Visser ‘t Hooft

Geen stad waarin zo duidelijk de verschillende fasen van haar geschiedenis worden aangegeven door het karakter en de ligging van haar godshuizen als Nice. Twee eeuwen geleden was Nice nog een kleine, tamelijk onbeduidende stad. Nice mag zich dan wel laten voorstaan op een illustere zoon, Garibaldi – die er in 1807 werd geboren – de stad begon zich pas te ontwikkelen toen het graafschap Nice in 1860 van het koninkrijk Sardinië, kern van het Italië in wording, werd afgesneden en Frans grondgebied werd. Daarvoor was het de bescheiden hoofdstad van een onaanzienlijke provincie, met een vesting, een vissershaven, omringd door olijfboomgaarden en de ruïnes van het oude Cemelenum. De agglomeratie beperkte zich tot wat nu de ‘vieille ville’ wordt genoemd en bestrijkt niet meer dan een paar vierkante kilometers. Nice was in vroeger tijden een Rooms katholiek bolwerk, en dat is goed merkbaar. Binnen het bescheiden bestek van het oude centrum zijn de katholieke kerken legio. De kathedraal Ste Reparate en de verscheidene kerken en kapellen stammen alle uit de tijd van de barok. De oude stad is ‘s zomers natuurlijk vergeven van de toeristen. Wacht tot ze weg zijn, dan kom je ze tegen – want dan is voor hen de kust veilig : monniken in het wit, in het grijs, in het zwart en in het rood. Het zijn penintenten, en de verschillende orden van die boetebeweging hebben elk een eigen kleur. Godshuizen voor andere geloven zijn in de oude stad van Nice niet te vinden.