Schrijver in Frankrijk

Een zuiderse droomfabriek

Column door Ingrid Vander Veken

Bij het woord fabriek denk ik aan bandwerk en industrie. Maar dat is niet wat mijn tijdelijke stadsgenoten bedoelen, als ze het hebben over Les Fabriques. Zij verwijzen daarmee naar het vreemde stenen ensemble dat links van de baan verrijst, telkens ik Uzès nader.

Ik bleef het me maar afvragen. Wat was dit toch voor een allegaartje? Een staalkaart van antieke bouwkunst?  Een decor dat thuishoort in de Efteling of een soortgelijk pretpark? Een Las Vegas achtige hutsekluts van het Atheense Parthenon en de Luxor Obelisk in Parijs? En dat stond daar maar te staan, plompverloren, zonder enig aanwijsbaar nut.

Het stond er nog altijd, dit jaar. Zijn bestaansreden, of het totaal gebrek eraan, had ik intussen gedeeltelijk achterhaald. Fabrique stond voor wat de Engelsen folly noemen, een architectonisch gekkigheidje. Meer hoefde ik er niet achter te zoeken. Alleen blijkt dat er meer, veel meer zelfs, achter te vinden is. Een brok geschiedenis, een ambitieus plan.

Auprès de ma blonde

Column door Caspar Visser ‘t Hooft

Weten jullie nog wat het rampjaar was? Dat was het jaar dat ons kleine landje – oftewel onze Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden – van alle kanten werd aangevallen. Door Engeland die het op onze vloot had voorzien, door het machtige Frankrijk van Lodewijk XIV en door de bisschoppen van Munster en Keulen. De Franse legers trokken op 12 juni 1672 bij Lobith de Rijn over, wat hen toegang verschafte tot ons grondgebied. Een triomftocht! – totdat ze op de waterlinie stuitten (Muiden, Woerden, Gorkum). De polders die we, ten einde raad, onder water hadden gezet, nadat we de dijken hadden doorgeprikt, hielden de Fransen tegen. Waarna we met onderhandelen begonnen. We hadden geluk, Michiel de Ruyter had kort tevoren de Frans-Engelse vloot bij Solebay zo niet verslagen dan toch flink geteisterd, en dat versterkte onze onderhandelingspositie. Gevolg: de Fransen trokken zich terug. Wij slaakten een zucht van verlichting, want het had er wel erg beroerd uitgezien! Het volk was redeloos geweest (ze hadden uit pure ellende de gebroeders De Witt afgeslacht), de regering radeloos en het land reddeloos. Niet dus! – en twee jaar later waren we alweer sterk genoeg om een vergeldingsactie op touw te zetten. De vloot van admiraal Tromp deed een aanval op twee eilanden voor de westkust van Frankrijk: Belle Isle en Noirmoutiers. Niet dat deze actie nu zoveel consequenties had, op militair net zomin als op politiek vlak, maar onder de krijgsgevangenen die we bij deze inval maakten bevond zich een zekere André Joubert du Collet. En deze André Joubert du Collet is de auteur van een van de meest bekende, meest gezongen Franse volksliedjes: Auprès de ma blonde.

Heimwee?

Column door Peter Hagtingius

Op het caféterras raakte ik in gesprek met iemand die ook zo’n Oranje paspoort heeft. Hij kwam ongevraagd naast me zitten, hij had mijn nationaliteit vermoedelijk geraden doordat ik nadrukkelijk een Heineken-biertje bestelde. Dat is afwijkend gedrag in mijn omgeving. Men drinkt Frans of eventueel Belgisch bier, in mijn dorp van niks is in elk geval het café internationaal georiënteerd. ’s Zomers zijn er ook wel toeristen. Ik schatte hem een jaar of zeventig, hij zag er een beetje kwetsbaar uit en droeg zo’n Van Gogh- zonnehoed terwijl het zwaarbewolkt was. Hij vroeg, nadat we het weer en de verkiezingen besproken hadden, of ik ook heimwee had. ‘Heimwee naar wat?’ informeerde ik amper belangstellend. Ik kon het antwoord wel raden. En inderdaad, hij ging terug naar Nederland. Niet dat ik zo geletterd ben, maar in een flits kwam dat ene zinnetje van Leo Vroman in me op dat ik altijd onthouden heb: “Liever heimwee dan Holland”.

Verlaten spoor

Column door Caspar Visser ’t Hooft

Wanneer je over de snelweg door Frankrijk reist, dan zie je Frankrijk niet op dezelfde manier als wanneer je gewone wegen neemt. Hetzelfde geldt voor het reizen met de trein of het varen over rivieren en kanalen. Het Frankrijk van de spoorbanen is een ander Frankrijk dan het Frankrijk dat je vanuit de boot meemaakt. Heb je genoeg van een bepaald stuk Frankrijk omdat je het zo langzamerhand wel kent, pak dan gewoon een ander vervoersmiddel. Wat blijkt? Je kijk op het betreffende stuk Frankrijk was maar zeer beperkt. Nu zie je opeens nieuwe dingen. Wanneer ik een verlaten spoorbaan tegenkom – en je hebt er veel in Frankrijk – dan denk ik altijd: jammer! Dat is een manier van het land beleven minder. Anders gezegd, dat is een Frankrijk minder.  

Met de stoeltjeslift naar beneden

Column door Caspar Visser ’t Hooft

We brachten die zomer door in Genève, daar woonde mijn grootvader. Op een goede dag kondigde zich oom Maurits aan, onze lievelingsoom. Oom Maurits was een groot bergenliefhebber, van alle Europese bergmassieven had hij de hoogste top gedaan… Alle? Nee, niet alle, op zijn lijstje ontbrak de Jura. Hij vond dat daar verandering in moest komen. De hoogste top van de Jura is de Crêt de la neige (1723 m.), daar moest hij nog op. En wij – tieners – mochten mee. Ook Feyo, onze hond. We vertrokken tamelijk vroeg in de morgen, met de auto de grens over naar Frankrijk. Na Gex en de Col de la Faucille sloegen we links af, richting Mijoux en Lélex. In Lélex namen we twee-aan-twee plaats in een stoeltjeslift die ons van 900 meter naar 1450 meter de hoogte in tilde. Ik hield twintig minuten lang, op mijn schoot, een spartelende Feyo in bedwang, waardoor het genieten van het uitzicht er voor mij bij inschoot. Een eerdere keer hadden we Feyo, beneden gebleven, met ons naar boven laten rennen terwijl wij hem vanuit onze metalen stoeltjes toefloten. Dat was ergens anders geweest – een beetje gewaagd, nu ik erbij stilsta. Boven gekomen was het nog zo’n anderhalf uur lopen naar de top. Een makkelijke wandeling omdat het pad maar heel geleidelijk stijgt. Op de top stopte Oom Maurits een steen, die hij daar vond, in zijn rugzak. Voor zijn verzameling ‘stenen van toppen’. In Frankrijk hoef je niet bang te zijn daarop te worden aangesproken. Dat was Oom Maurits wel een keer in Canada overkomen toen hij in een ‘saloon’ de steen liet zien die hij op een top van de Rockies had opgeraapt. ‘Als iedereen dat doet, zijn er binnenkort geen toppen meer over’ – was de reactie, bloedserieus.