Schrijver in Frankrijk

Baba cool

Column door Caspar Visser ‘t Hooft

In het schilderachtige dorp St Pierreville in het departement van de Ardêche hebben in de jaren zeventig een paar mensen een project opgestart dat gaandeweg is uitgelopen op een groot succes. Je kunt het rustig zo noemen, en dat om de simpele reden dat hun bedrijf nog steeds bestaat – iets wat gezien de aard ervan een wonder mag heten. Ze waren idealisten, van het genre dat ze in Frankrijk ‘baba cool’ noemen, ze wilden laten zien dat het mogelijk is een bedrijf te runnen zonder zich aan de wetten van het vrije-marktsysteem, anders gezegd de concurrentiestrijd, te onderwerpen. Een coöperatief bedrijf met een kapitaal waarin alle werknemers delen. Samen vormen ze de grootste groep aandeelhouders, ze participeren op democratische wijze aan de besluitvorming. In Frankrijk heet zo’n bedrijf een SCOP (Société coopérative de production). Veel van dit soort initiatieven hebben het in de jungle van onze extreem liberale maatschappij niet vol kunnen houden. De wolspinnerij in St Pierreville met zijn 50 loonarbeiders wel. Ze hebben in de loop van de jaren hun koers moeten bijsturen, hun productie moeten aanpassen aan trends en modes, hun activiteit moeten diversifiëren (verkoop via internet, workshops textielfabricatie, het ontvangen van toeristen), maar aan het coöperatieve principe hebben ze niet getornd. Goed, naar buiten toe moeten ze wel concurreren (al is het slechts defensief), maar interne concurrentie is uitgesloten en van speculerende, korte termijn denkende aandeelhouders hebben ze geen last. Bewijs dat het kan. Baba cool! Halfzachte wereldverbeteraars in zelfgebreide truien! Dacht ik ook. Denk nu: halfzacht? – niet zo zeker…

Meer te eten, minder te zeggen

Column door Caspar Visser ‘t Hooft

Laatst vroeg me iemand hoe ik, die al dertig jaar in het buitenland woon, tegen Nederland aankijk. Beter dan Nederlanders die in het land zijn gebleven, kan ik het verschil zien tussen het Nederland van voor mijn vertrek en het Nederland van nu. Dat is omdat bij mij geen geleidelijke gewenning heeft plaatsgevonden die maakt je de veranderingen nauwelijks meer opmerkt. Wanneer ik na lange of zelfs minder lange afwezigheid even terug in het land kom, ervaar ik deze veranderingen telkens weer als een kleine schok, ik blijf de dingen vergelijken met die van toen ik het land verliet. Goed, maar wat valt me dan zo op? Twee dingen, je krijgt niet meer als vanzelfsprekend gewoon Hollands eten voorgeschoteld, en de gesproken taal verloedert.

Boomers en millennials

Column (in briefvorm) door Peter Hagtingius en Julia Fortuin

Dag Julia,

Ha! Jij bent dus ook zo’n ‘millennial’ die even de vloer denkt aan te vegen met wat heden ten dage blijkbaar een ‘boomer’ heet. Mooi zo.

Ik had nog nooit van ‘boomer’ gehoord. Maar ik heb gelezen (ik lees nog, ik heb er zelfs een bril voor) dat die Van Dale, de zelfbenoemde woordenboekensire van de polderdelta,  publiciteit scoorde met ‘boomer’ als Woord van het Jaar. Ik vermoed een louche competitie met een doorgestoken kaart-jury. Van Dale krijgt natuurlijk geld als Heineken zo meteen Boomerbier lanceert. Mij wordt gelukkig nooit iets gevraagd, maar de selectie van zo’n Woord zou ik overlaten aan een herdershond met gespitse oren.

Goed, ik ben dus kennelijk een ‘boomer’. Bedoeld als scheldwoord, maar qua klank slaapverwekkend, zoals alle gezeur van jouw generatie. Er zou me als soixante-huitard iets te verwijten zijn? We hebben achterlijk autoritaire machtsstructuren onderuit geschoffeld, we hebben voor jou en die andere ‘millennials’ het pad gebaand voor een draaglijk bestaantje, niks kerk en staat: vrijheid. En dan nu een beetje klagen? Staat gratitude niet in de Larousse?

Een vervlogen droom – Rosemarijn Milo

Bespreking door Schrijver in Frankrijk

Rosemarijn Milo woont sinds jaren in Oost-Frankrijk, in 2012 publiceerde ze Brieven uit La Dominance, waarin ze op aansprekende wijze haar ervaringen in het land waar je als God schijnt te wonen beschrijft. Vorig jaar verscheen van haar een bijzonder sympathiek boek, een ‘vie romancée’ in de vorm van een briefwisseling. De titel is Een vervlogen droom, de ondertitel: verslag van een te kort leven. Het gaat om het leven van Augusta Hamer, geboren Maes (1891 – 1918). Ze was de grootmoeder van de auteur, maar ze heeft haar niet gekend. In het voorwoord zegt Rosemarijn Milo dat in haar familie niet – of nauwelijks – over haar grootmoeder werd gesproken. Verbazend, alleen al wanneer je de foto’s ziet van Guusje (zo heette Augusta in de wandel) die in het boek zijn opgenomen. Een mooie, elegante vrouw met een bijzonder innemend gezicht. Op zo iemand in de familie ben je toch trots? Was er iets?

Kattenzang

Mensje van Keulen heeft een omvangrijk œuvre opgebouwd, meerdere literaire prijzen ontvangen, kortom een bekende naam in literair Nederland. In haar roman De gelukkige (2001) beschrijft ze een dorp in Frankrijk. Dit gedicht heeft ze geschreven in verband met de jaarwisseling. Het is zo langzamerhand een traditie: op Schrijver in Frankrijk wordt het nieuwe jaar ingeluid met een poezengedicht van Mensje van Keulen.