Schrijver in Frankrijk

Noodtoestand

Column door Peter Hagtingius

Ik heb nog nooit gewoond in een land dat zich ‘in oorlog’ achtte en voor het eerst verblijf ik een natie waarin de ‘noodtoestand’ is afgekondigd. Ik zat vrijdagavond gewoon naar Wales-Nederland te koekeloeren, saai. In de rust schakelde ik over naar de Franse nieuwszender BMFTV dat een vaag bericht had over een schietpartij in Parijs. Paar mensen getroffen die op een terrasje zaten. Ik vermoedde een soort afrekening in het criminele milieu. Méér zou ’t wel niet zijn. Ik bleef nog even op die zender hangen, ik verwachtte niet veel van de tweede helft van de match. Toen was er op die nieuwszender ineens sprake van 4 doden, 10 minuten later 12 en werd er overgeschakeld naar het Stade de France waar Frankrijk tegen Duitsland speelde. Ik zag hoe president Hollande geëvacueerd werd en ik snapte dat er echt iets aan de hand was. Ik ging niet meer terug naar Wales-Oranje, ik schijn niks gemist te hebben. Ondertussen liep de teller op het Franse nieuws gestaag op: 20, 40, 60 doden. Toen ik om een uur of vijf de sponde opzocht, waren ’t er al 100.

Al een paar uur later zette ik de tv weer aan. De noodtoestand afgekondigd, Frankrijk in staat van oorlog.

Ik woon zo ongeveer ter hoogte van het grootste militaire oefenterrein van Europa, ik had mijn zaterdagse ontbijteitje nog niet gepeld of er vlogen al straaljagers over. Allicht richting Toulon waar het nucleaire vliegdekschip Charles de Gaulle (overigens al vóór ‘Parijs’) gereed lag om naar het Midden-Oosten te varen.

Ik moest –zoals elke zaterdag- mijn wekelijks rantsoen inslaan. In de supermarkt, iets van 20 km verderop. Op een rotonde stond er politie, daar anders nooit. Ook ik werd tot stoppen gedwongen, ‘Vos papiers!’ klonk het bijna Gestapo-achtig. Meteen een probleem, ik heb een Nederlands paspoort maar een Frans rijbewijs. Ik werd naar de berm gedirigeerd, mijn auto doorzocht en ik gefouilleerd. Er werden wat telefoontjes gepleegd, buiten mijn gehoorsafstand, maar na een minuut of twintig was ik goedgekeurd en mocht ik op weg naar de oesters, de wijn, de kaas en wat er nog meer op het boodschappenbriefje stond.

Ik klaag niet. Maar zo’n noodtoestand geeft te denken. Althans, als een antwoord op IS (bij ons in Frankrijk: Daesh, op een bepaalde manier Frans/Arabisch voor IS) inhoudt dat we onze rechtstaat maar liever overeind willen houden. Binnen het kader van die noodtoestand mag justitie nu ineens van alles en nog wat, buiten de rechterlijke macht om. Het begin van een vermoeden dat iemand zich bijvoorbeeld met drugs bezighoudt en er kan tot arrestatie worden overgegaan. Komt geen onderzoeksrechter aan te pas.

Er worden nu ook allerlei mensen buiten de rechters om tot huisarrest ‘veroordeeld’. In de praktijk: thuisblijven (maar je wel 3 x per dag melden op een politiebureau) en na zonsondergang al helemaal de straat niet op. In de Nice-Matin las ik een interview met iemand met een islamitische achtergrond die in een ‘verdachte’ wijk woont. Zonder enige concrete aanleiding (naar zijn zeggen) huisarrest. Van beroep: chauffeur. Consequentie: dreigend ontslag. Zijn werkgever belde: regel dat je weer aan de slag kunt.

Het lijkt de vraag of de ‘oorlog’ voor zover die nu in Frankrijk binnenslands gevoerd wordt, uiteindelijk niet bijdraagt aan het potentieel van IS.

Ondertussen zitten we bij ons in Zuid-Frankrijk weer gewoon op de café-terrassen. De hashtag #jesuisenterrasse heeft gewerkt en vanavond gaan we naar de restaurantjes: #tousenbistrot is trending op Twitter.

Peter Hagtingius woont in de Var. Hij is voormalig hoofdredacteur van Côte&Provence