1
1
2-300x75
3-300x75
4-300x75
5-300x75
6-300x75

Gaat de snaak de pierlepomp achterna?

4 aug, 2009 Onderdeel van proses

Column door Nikolaas Brandjes

Laat ik het maar meteen zeggen: ik maak mij zorgen over de snaak. Ik heb het vermoeden dat de aanduiding snaak vandaag de dag niet zoveel gebruikt wordt als 40 jaar geleden. Een veeg teken. Het woord verdwijnt: grote kans dat ook het achterliggende begrip aan het verdwijnen is. Nee, dat hoeft natuurlijk niet. Bijvoorbeeld het werkwoord pierlepompen. Dat gebruikt geen mens meer. Toch wordt er nog steeds volop, ja lustig,  gepierlepompt. Voor hen die niet weten wat dit woord betekent: pierlepompen is niks anders dan hompiekurken (hompiekurkte, gehompiekurkt).

Voorpret

Zo. Bent u erachter? Goed, maar wat is nou een pierlepomp (zelfstandig naamwoord)? Dat is volgens het Woordenboek der Nederlandse Taal een ander woord voor snaak. Nu zult u opmerken dat pierlepompen algemeen gedrag is van mensen en zoogdieren. Niet iets waarmee snaken zich onderscheiden van de rest. Dat klopt. Wat dat betreft kan het woord pierlepomp dus best gemist worden. Echter, het zou erg zijn als ook snaak uit onze woordenschat verdween. Want snaak is een fantastisch woord, een atletische lettergreep waar de voorpret al in zit. Ik schrijf hier voorpret, want ik ga ervan uit dat de ware snaak dingen doet die sociaal gezien niet zo geaccepteerd zijn, maar die toch de lachlust opwekken.

Snaak geen vrouwenzaak

Uiteraard moet niet iedereen lachen om hetgeen de snaak doet. De snaak streeft daar ook niet naar. Hij is geen allemansvriend die maximaal succes wil. De snaak ergert altijd wel iemand. Maar daar ligt hij niet wakker van. Deze ongevoeligheid voor andermans mening komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen. Daarom is de snaak meestal een man. Natuurlijk, een vrouw kan wel eens snaaks zijn of zich een snaaksheid veroorloven. Maar snaak wezen… dat legt een zware hypotheek op haar sociaal functioneren. Een vrouw die snaak is, heeft vijanden van het ergste soort: andere vrouwen. Een man die snaak is, komt er vaak mee weg. Het snaakplafond voor vrouwen ligt veel lager.

Teloorgang der conventies

Aldus moet het snakendom de helft van de populatie missen als bron van nieuw talent. Wat zijn nog de kansen van de snaak in de komende decennia? Dat hangt sterk af van de ontwikkeling der conventies. Hoe meer conventies en hoe meer men eraan vasthoudt, des te groter de kans op een snaakzaam bestaan. In de tijd van Swiebertje was er maar weinig voor nodig om een snaak te zijn. Eventjes een olijke kwinkslag bij het begroeten van de burgemeester en je snaaktaak zat er weer op voor die dag. De brede teloorgang van lang gekoesterde conventies alsmede het horizontaal leggen van de sociale ladder hebben de snaak beroofd van een rijk biotoop. Probeer maar eens te zondigen als alles mag.

Verbied dit stukje!

U begrijpt, ik zie het somber in. Een blik op de Lijst van Bedreigde Snaaksoorten vertelt voldoende: onder de rivieren komt de snuiter alleen nog voor Zeeland (met nog een sterke populatie in Zeeuws-Vlaanderen.) De schelm en de schalk zijn slechts nog te vinden op de Waddeneilanden.

Guiten zijn er nog wel in alle provincies, maar nergens worden ze nog ouder dan 12. Dat was in de jaren 50 wel anders. Toen kende Giethoorn nog een populatie van 18(!) guiten met een gemiddelde leeftijd van 50 jaar. In het verderop gelegen Muggebeet huisde zelfs nog een kwant… of een kwast, daar wil ik van afwezen. Afijn, wat is de remedie? Er moet socialiter voortaan weer een heleboel niet mogen. Om te beginnen op deze site. Reageer daarom nu streng afkeurend op het feit dat dit artikel geplaatst is. Red de snaak!

  1. 2 Reacties op “Gaat de snaak de pierlepomp achterna?”

  2. Door Maurits Dolmans op 5 sep, 2009

    Over snaak valt niet te twisten

  3. Door Wiltfried Idema op 2 mei, 2011

    En de rekelbast?

Reageer