Schrijver in Frankrijk

De legendarische Moustache

Column door Bart van Loo

Fortuné, Fritzkin, Sambo, Tom Pipes… De blaffende viervoeters die Napoleons pad hebben gekruist zijn talrijk, maar de merkwaardigste rol is zonder twijfel weggelegd voor Moustache, un barbet, een Franse spaniël. Om een idee te krijgen wat voor hond dat is, volstaat het de Franse uitdrukking “crotté comme un barbet” te vertalen: “tot over de oren onder de modder zitten” – zo’n beest dus.

Tijdens de slag van Austerlitz tekende Moustache voor een stukje bravoure dat aan de vergetelheid ontrukt moet worden. Een van de vaandeldragers van de Suchet-divisie had het hard te verduren. Zijn regiment werd op 2 december 1805 krachtig onder vuur genomen door de troepen van de Russische generaal Bagration. Zoals het betaamde, was de vaandeldrager minstens evenveel om de adelaar (zoals de vlag in Napoleons Grande Armée werd genoemd) dan om zijn leven bekommerd.

Nadat hij geïsoleerd was geraakt, moest de arme man het op zijn eentje bolwerken tegen de oprukkende Russen. Hoe hij ook zwaaide met zijn vaandel, het hield de vijand niet tegen. “Red de vlag”, schreeuwde hij. Niemand die hem hoorde… behalve Moustache. Manmoedig sprong de spaniël op het lichaam van de gevallen vaandeldrager terwijl hij woedend naar de naderende Russen blafte. Op de valreep dreef Frans geweervuur de soldaten van Bagration uit elkaar zodat de hond werd gered.

Moustache besefte dat hij de vaandeldrager niet kon redden en wendde zich tot de vlag. Hij zette er zijn tanden in en slaagde erin een fragment los te scheuren. Met die buit sprintte hij naar de Franse linies, maar net voor hij daar aankwam, kreeg hij een kogel in een van zijn poten en stuikte neer. Even later konden Franse soldaten Moustache ontzetten, terwijl die nog altijd een stuk vlag in zijn bek hield.

Om zijn heldenmoed te eren, kreeg hij de beste zorgen en werd hij door maarschalk Lannes gedecoreerd. Voor de rest van zijn dagen zou Moustache rondlopen met een medaille om zijn nek, waarop deze woorden prijkten: “Moustache, Franse hond. Respecteer hem als een moedige held.”

Naar verluidt, maar hier wordt de werklijkheidslaag dunner en drijft de patina van de legende naar boven, zou de hond ook aan Napoleon zijn voorgesteld, en had men hem voor de gelegenheid geleerd een poot tot oorhoogte op te tillen. De wonderlijke ontmoeting van keizer en hond is een typisch voorbeeld van de door Napoleon zelf in het leven geroepen keizerlijke legende.

De Coriscaan kon zo geniaal liegen dat hij een groot deel van ons collectieve geheugen heeft gekaapt. We rillen bij de guillotine, maar leven op bij de heroïek van Austerlitz of Waterloo. Dat onder Robespierre ‘maar’ 30.000 mensen werden terechtgesteld terwijl Napoleon indirect verantwoordelijk was voor 3,25 miljoen doden vergeten we graag. Desnoods geloven we zelfs dat een hond met een poot in het gips de keizer een militair saluut bracht.

Bart Van Loo is auteur en conférencier. Zopas verscheen van hem Napoleon. De schaduw van de revolutie (De Bezige Bij, 2014).