1
1
2-300x75
3-300x75
4-300x75
5-300x75
6-300x75

De gelukkigste man van Parijs

25 sep, 2018 Onderdeel van proses

Column door Frans Willem Verbaas

Octave Uzanne werd in 1851 geboren in Auxerre, een stad in Bourgondië, op ongeveer honderdvijftig kilometer van Parijs. Toen Octave zestien jaar was, overleed zijn vader, een welgesteld zakenman. Met zijn moeder en broer verhuisde Uzanne naar Parijs waar hij zijn schoolopleiding afrondde. Vanaf het moment dat hij, op eenentwintigjarige leeftijd, de beschikking kreeg over een aanzienlijk erfdeel, was hij een vrij man. Hij kon met de rest van leven doen wat hij wilde, zonder zich al te veel zorgen te maken om werk of inkomen. Deze vrijheid was aan Octave Uzanne welbesteed. Hij besloot zijn leven te wijden aan zijn drie grote passies: boeken, schrijven en vrouwen.

Om bij de laatste passie te beginnen: Uzanne was een man die graag zijn hele leven verliefd wilde zijn. Liever reeg hij een lange reeks passionele verhoudingen aan elkaar, dan dat hij een enkele verliefdheid liet afkoelen en stollen tot bestendige liefde. Het monogame huwelijk was in zijn ogen een hypocriet instituut, ongeschikt voor de in wezen polygame mens. Prettige bijkomstigheid voor Uzanne was, dat zijn financiële onafhankelijkheid het hem wel zo makkelijk maakte om zich verre te houden van een burgerlijke en in zijn ogen schijnheilige levensstijl.

De tweede passie van Uzanne betrof de schrijverij. Hij toonde zich een onvermoeibaar schrijver van artikelen, essays, studies en verhalen. Hij publiceerde in kranten, in bibliografische tijdschriften die hij niet zelden eerst zelf had opgericht, en in de ongeveer vijftig boeken die op zijn naam staan. Daarnaast verzorgde hij ook tal van bibliofiele edities van boeken van door hem bewonderde schrijvers. Zijn stijl was verzorgd en, zoals men destijds gewend was, breedvoerig; in een moderne vertaling vallen zijn soms alinealange zinnen al snel in twee of drie afzonderlijke zinnen uiteen. De favoriete onderwerpen van Uzanne laten zich makkelijk raden: vrouwen en boeken.

Daarmee zijn we bij zijn derde passie beland. Net als van vrouwen kreeg Uzanne ook van boeken nooit genoeg. Hij verzamelde, bestudeerde, bewonderde, koesterde en schreef ze, hij kleedde ze in prachtige banden, en als de liefde voorbij was schroomde hij niet om ze, net als zijn maîtresses, weer van de hand te doen. Aan de uiterlijke verschijning van de door hem geschreven boeken besteedde Uzanne meer dan gemiddelde aandacht. Bij de keuze van papier, typografie, illustraties en omslagen zat hij er bovenop. Over het illustreren van boeken had Uzanne uitgesproken ideeën. Hij betrok vooraanstaande kunstenaars bij de productie van zijn uitgaven en stimuleerde het gebruik van moderne technieken zoals de heliogravure in verschillende kleuren. Tegelijkertijd waarschuwde hij voor een ondoordacht gebruik van nieuwe druktechnieken; volgens Uzanne moesten tekst en illustratie te allen tijde een harmonieuze eenheid vormen. De grote aandacht die hij besteedde aan de uitvoering van zijn boeken zorgt ervoor dat ze nog steeds erg gewild zijn bij verzamelaars.

De vrouwen, de schrijverij en het boek, deze drie, maar de meeste van deze was voor Octave Uzanne toch het boek. Hij schrijft ergens dat er in het Parijs van zijn tijd zo’n duizend ‘ware bibliofielen’ woonden. Leden van le gent bouquinière hadden met elkaar gemeen dat ze, net als Octave zelf, hun tijd doorgaans niet hoefden te verdoen met betaald werk. Zij konden hun dagen doorbrengen met het bijhouden van bibliografische literatuur, het doornemen van veilingcatalogi, het inspecteren van de boekenstalletjes langs de Seine, en het trouw bezoeken van boekhandels, boekbinders, veilinghuizen en samenkomsten van een van de hoogst elitaire bibliofiele genootschappen waarvan Parijs er rond 1900 een handvol telde.

Anno 2018 verliest het papieren boek flink terrein aan de computer, de smartphone en de e-reader. We kunnen ons moeilijk meer voorstellen dat er een tijd was waarin nog mensen leefden die van niets zo gelukkig werden als van papier, inkt en mooie boekbanden. Zo iemand was de bibliofiel Octave Uzanne, die zichzelf als de gelukkigste man van Parijs beschouwde.

 

Bij de Carbolineum Pers (www.carbolineumpers.be) verscheen onlangs voor het eerst werk van Octave Uzanne in Nederlandse vertaling. Voor de bundel Bibliofiele verhalen koos en vertaalde Frans Willem Verbaas vier lange verhalen waarin de liefde voor boeken ver gaat, zeer ver. Frans Willem Verbaas (Marken 1962) is predikant en schrijver van verhalen en romans. In het voorjaar verscheen bij Uitgeverij Mozaiek  zijn vijfde roman, Mensen van licht en steen.

 

 

 

 

Reageer