Schrijver in Frankrijk

Bewaarappelen

Column door Michiel Hendryckx

Ook in Frans Lotharingen was de julimaand verzengend dor. Door de ongewone droogte waren de vruchten van de voor de streek zo typische mirabellenbomen leerachtig taai. De anders zo sappige pruimpjes smaakten naar niets. Wat zich als een uitzonderlijk fruitjaar had aangekondigd, dreigde op een debacle uit te draaien. Tot het in augustus een paar dagen flink regende. Meer was er niet nodig om het hopeloze fruit vol sap te doen lopen.

De foto heb ik gemaakt bij mijn Franse buren. Het zijn bewaarappelen. Veel te veel om de winter door te komen. Vroeger ging het overschot naar het varken, nu heeft de buurvrouw ze rond de stammen samen geharkt. Waarom weet ze niet. Misschien heeft ze dat ooit ergens gezien. Het beeld is hoe dan ook sterk. Alsof er vanuit die overbodige berg iets nieuws groeit. Er rond die stam iets onverwachts gaat gebeuren.

Een fruitboom telt zeker de seizoenen. Vermoedelijk ook de jaren. Of hij zich verjaardagen herinnert daar is twijfel over. En toch zou dit jaar de overvloed aan fruit in Lotharingen iets te maken kunnen hebben met wat precies honderd jaar geleden gebeurde. Dat de fruitbomen nu met hun weelde aan vruchten eer willen bewijzen aan hun ongelukkige voorgangers.

Toen de Duitsers na vier jaar de streek achter het front met ijzeren hand hadden bezet en uitgebuit, was het nog niet genoeg. Als vanaf oktober 1918 overduidelijk werd dat ze de oorlog aan het verliezen waren en ze zich tactisch terugtrokken, konden ze het niet laten het historisch zo bevochten Lotharingen nog dieper te treffen. Alle fruitbomen tussen Verdun en de Rijn werden door het vluchtende Duitse leger systematisch omgehakt. Puur uit frustratie en wraak. Fruit was toen echt wintervoorraad. Een boomgaard was meer dan rijkdom. Telkens opnieuw als ik aan die gruwel herinnerd word, schiet mijn gemoed vol. Tot deze week, nu ik zeker weet dat ook bomen historisch inzicht hebben. En een eeuw later volmondig antwoorden met het enige wat ze kunnen geven, fruit.

Michiel Hendryckx is een gerenommeerde Vlaamse fotograaf, schrijver en reiziger. Bij uitgeverij Manteau verscheen het reisverslag Twee ezels (7e druk in 2010). Vervolgens zag het fotoboek Dolen het licht (Lannoo, 2009) en in 2014 Altijd ergens (uitg. Kannibaal). Vorig jaar verscheen het prachtige, zeer aanbevelenswaardige fotoboek Het verlangen naar Frankrijk, waarin Michiel Hendryckx allerlei kijkjes biedt op het rijkgeschakeerde Frankrijk, zowel in woord als in beeld.