Schrijver in Frankrijk

La pipe

Column (in briefvorm) door Peter Hagtingius en Julia Fortuin

Dag Julia,

Van de zomer stopte er zo’n dikke Peugeot voor het caféterras. Kenteken 75 en wisten: o jee, Parijs! Op zich niks bijzonders. We laten die invasie van eigenaardig volk gelaten over ons heen komen en het wordt altijd wel weer een keertje september. En we weten hoe we de Parijzenaar op z’n plek moeten attenderen. Maar een detail trok onze aandacht. Er stapte een monsieur uit die pijp rookte! La pipe, het trof ons als een fenomeen uit een beduimeld stripalbum. Zoiets hadden we al jaren niet meer live gezien. In ons dorp rookt iedereen, de tabac is de best scorende commerce, maar om pijptabak zou je er tevergeefs vragen. Ik dacht meteen aan de Parijse commisaris Maigret van Georges Simenon, altijd aan de pijp. Die Peugotist leek qua uitgebotte verschijning ook wel een beetje op Maigret zoals Simenon hem in zijn boeken tekent.

Toen we van onze verbazing waren bekomen, was de link snel gelegd: pijp-Parijs-Julia. Ik vroeg me af: zou je het gered hebben? Ik ben helemaal niet zo van de empathie, maak je geen zorgen, maar in jouw Parijs moet het verschrikkelijk zijn geweest. Of wie weet, nu nog wel. Uitbundig heet, in een overbevolkte déchetterie, je moet dan haast wel een medisch wonder van ijzergevlochten beton zijn om er te overleven. Pootjebaden in de Seine lijkt me geen optie.

Ook bij ons ‘en Provence’ was het aan de warme kant. Maar wat zou het? We hebben de zee, de meren, de watervallen en de rivieren. Ons pakken ze niet. Behalve natuurlijk als een idioot onze bossen in de hens zet. En zoals elk jaar was het lijden & afzien vanwege de verstandelijk beperkten die zich door de toeristenindustrie laten wijsmaken dat vakantie leuk is. Dat zijn niet alleen Parijzenaars.

Maar volgens de kroegbazin, een meer betrouwbare bron dan die statistische cijferfetisjisten van het Insée, waren er deze zomer minder van die vreemdgangers. Ze gaf de Gele Hesjes de schuld. Een halfjaar zo’n beetje revolte, traangas op jouw Champs Élysées, dat is geen reclame voor Frankrijk. Dan heb je van die bezorgde huismoeders die het land maar liever schrappen als vakantiebestemming. Groot gelijk, en ze hadden bij ons toch al niks te zoeken.

Geen idee wat jij vindt, maar ik ben voorlopig een 50%-Geel Hesje. Voor zover dat kan. De belastingen, de arrogantie van ‘la classe politique’, de vreugdeloze eco’s die in de waan verkeren dat je hier op de fiets naar je werk kunt, het meedogenloze optreden van de ordehandhavers, redenen genoeg voor woede. Ik ben niet tegen als er straks weer geel actie wordt gevoerd. Tenzij le mouvement dan overgenomen blijkt door tuig van de richel. Ik heb lang geleden toen ik nog dacht dat jouw stad allicht een flitsvisite waard was, weleens gegeten bij Fouquet’s. De addition overtrof de hoogte van de Eiffeltoren terwijl het voedsel van gering allooi was. Maar om die kantine op jullie “’s-werelds mooiste boulevard” (wat een gelul) in elkaar te meppen, dat hoeft nou ook weer niet.

Ik ben Nostradamus niet, maar ik voorspel dat de demonstranten in september bij jullie in de file staan. De vakbonden tegen de herziening van het pensioenstelsel, voortaan pas je retraite als je 64 bent. Als je klerk in de Parijse bureaucratie bent, lijkt me 75 vroeg genoeg, voor ons in de wijngaarden is dat natuurlijk veel te laat. De syndicats willen ook niet dat er gesleuteld wordt aan de regel dat je als ambtenaar levenslang onder de pannen bent. Nou, dat vind ik toevallig wél een goed idee. Heb je verder de katholieken die de straat opgaan vanwege een wet die IVF voor elke vrouw mogelijk maakt. Hoeveel demonstratie-geschikte pleinen hebben jullie eigenlijk? Die rare snuiter Macron is vast niet de enige Parijzenaar die ongerust is. Wie weet, vermoedt hij iets van geschiedenis. Dat er aan de Revolutie van 1789 eerst een jaar of wat van dwarse boosheid en fiscale opstandigheid voorafging. De Hesjes zijn pas een half jaar bezig. Als ik Macron was, zette ik alvast een vluchtheli op de court van het paleis klaar. Heeft hij al eerder gedaan, als het gerucht klopt. Denk je dat je september doorstaat? Heb je een gasmasker, een kogelvrij vest? Of ga je gewoon een hele maand de stad uit?

Waar had ik het over? Oh ja, die pijp uit Parijs. Ik zou willen weten of er in jouw stad nog – of juist wéér – pijp wordt gerookt. Nostalgie, een malle hipstertrend, je weet het niet. Ik ben het liefst nieuwsgierig naar dingen die er niet toe doen, een Provençaalse tic. Of was die man met die Peugeot eventueel zo’n type dat met zijn pijp een ‘statement’ wilde maken: ik ben een ongenaakbare individualist. In dat geval zal ik de tabagiste niet adviseren voor de volgende zomer ook pijptabak in te slaan.

Dag Peter,

Een pijp: alleen al een leuk onderwerp omdat het zo onlogisch, onpraktisch en onverantwoord ongezond is! En daarmee in het geheel niet van deze tijd. Een pijp: ik ben er de afgelopen weken op gaan letten sinds ik je brief heb ontvangen, want ik moet je bekennen dat ik deze zomer Parijs ben ontvlucht.

Parijs is voor mij, zoals voor velen misschien, een beetje als een ongezonde, gepassioneerde liefde. Men wordt verliefd en nestelt zich er, terwijl roze vlinders over de Seine dentelen. Vervolgens wordt men bijna uit het veld geslagen door de mindere kanten, maar omdat de hoogtepunten hoog zijn, zijn de laagtepunten part of the deal. En zodoende is het leven geen moment saai. Maar mettertijd komt er toch iets meer behoefte naar rust, en zo leer je omgaan met iemand met een moeilijk karakter: men maakt van de leuke dingen uit de dagelijkse routine een cocon, afgewisseld met een regelmatige adempauze op het platteland of nog wel verder weg.

Vandaag liepen de Gilets Jaunes toevallig vlak langs mijn appartement zonder dat ik er ook maar iets van had opgemerkt. Pas toen ik aan het eind van de middag naar beneden de straat op ging waren er nog enkelen. De meesten waren neergestreken in het café aan het plein dat het eindpunt leek van hun routineuze zaterdagwandeling. Politie deed dienstgetrouw de waak. Als je er niet over geschreven had, dan had ik er geen seconde aandacht aan geschonken. De gele hesjes zijn onderdeel geworden van het toch al best wel lange lijstje met euvel waar je als Parijzenaar zodanig aan went dat het bijna onzichtbaar wordt.

Maar ze stonden in je brief, dus ik heb ze even staan bestuderen. En het is heel gemeen, maar het eerste wat in me opkwam was: deze mensen gaan echt niet het land regeren. Een revolutie? De boosheid is er, maar een revolutie naar wat? Een jarenzeventig-idylle die niet meer haalbaar is? Als ze eerst maar eens één constructieve oplossing weten te formuleren raak ik misschien opnieuw geïnteresseerd.

Omdat ik afgelopen zomer niet in Parijs was, was ik wél op het platteland. Tussen mensen die de stad hadden verlaten en een slaperig dorpje tot leven wilden wekken middels een B&B. En die liep als een malle: de behoefte om als stedeling terug te keren naar de natuur is volstrekt onorigineel en in de mode. Ik weet niet of jullie op dat soort mensen zitten te wachten – bobo’s blijven bobo’s – ook op het platteland. Maar toch… dreigt het dorp anders niet onbevolkt te raken? Ik zie hier (verschrikkelijk woord) een win-win situatie. Wat jij?

En daarmee komen we terug op de indruk die een stedeling creëert op het platteland. Zou die zich bewust zijn dat hij ambassadeur is van zijn biotoop? Zo heeft een beste man met Peugeot een illusie gecreëerd dat de pijp weer in de mode is. En dat in tijden van sociale media en internet. Fantastisch. De volgende keer dat ik naar de Côte d’Azur ga, rook ik een pijp op het terras.

Peter Hagtingius woont in de Var. Hij was hoofdredacteur van Côte&Provence. Van hem verscheen drie jaar geleden, onder het pseudoniem Peter Hooft, de bundel Provençaalse praatjes (Grenzenloos, 2016)

Julia Fortuin is blogger en freelance schrijver. Ze werkt als project manager bij een Franse uitgever. Ze woont in Parijs.