Schrijver in Frankrijk

Cornelie

Column door Caspar Visser ‘t Hooft

Sommige van de meest imposante villa’s aan de Côte d’Azur zijn voor het publiek opengesteld. Drie daarvan springen eruit qua grandeur. De villa Ephussi op de Cap Ferrat, de villa Kérylos op zijn rots boven de zee bij Beaulieu-sur-mer, en Eilenroc, de trots van de Cap d’Antibes. De eerste twee hebben schatrijke Joden laten bouwen, afkomstig uit de families Rothschild en Reinach. Dat was in het begin van de twintigste eeuw. Villa Eilenroc is een halve eeuw ouder en dateert uit de jaren ‘60 van de negentiende eeuw. De bouwer was een Nederlander – al had hij een Schotse naam: Hugh Hope Loudon. De villa noemde hij naar zijn tweede vrouw, Cornelia barones van Pallandt. Jullie hebben het begrepen: Eilenroc is een anagram van Cornelie. De Loudons hadden carrière gemaakt in Nederlands Indië, Een broer van Hugh Hope was Gouverneur-Generaal. Hugh Hope zelf had er goede zaakjes gedaan. Hij had genoeg middelen om voor zijn project aan de azuren kust de architect van de Parijse opera, Charles Garnier, in de arm te nemen. Het werd een prachtig bouwwerk, in strak neoklassieke stijl. Arme Hugh Hope! – lang zou hij er niet van genieten. Nauwelijks was het gebouw af, of hij moest het alweer van de hand doen. Had hij te hoog gegrepen? Er schijnt sprake te zijn geweest van een breuk met zijn vrouw, Cornelie. Had hij de villa voor haar gebouwd, en bleek nu alles voor niets?

Charles Morgan

Hugh Hope Loudon overleed in 1891, in San Remo. Hij kon geen afscheid nemen van de zon van het zuiden. Tja, wanneer je op Java bent geboren… Cornelia eindigde haar dagen op kasteel Rozendaal, bij Velp. Ze was bij haar dochter ingetrokken die met een neef Van Pallandt was getrouwd. Ja, de dochter van Mevrouw Loudon, geboren van Pallandt, was Mevrouw van Pallandt, geboren Loudon. Ook dat heeft iets van een anagram. Cornelia was een interessante vrouw, Ze was zeer belezen, ze sprak perfect Frans en ze wist bij een destijds gevierde Engelse schrijver een grote liefde te doen ontvlammen voor de Franse literatuur. Vandaag zijn we de schrijver, Charles Morgan, vergeten, maar tussen de twee wereldoorlogen werd hij veel gelezen, zowel in de angelsaksische wereld, als – vertaald – in Frankrijk. Daar behoorde hij tot de meest populaire Engelse schrijvers. De Fransen hadden het snel opgepikt, in zijn romans schemerde iets van zijn affiniteit met hun manier van voelen en denken door. Hij had het, volgens eigen zeggen, aan de oude Cornelia Loudon-van Pallandt te danken. Hoe hij met haar in aanraking was gekomen? Hij beschrijft het in The Fountain, een roman die op waargebeurde belevenissen is gebaseerd.

Rozendaal

We kruipen in de huid van een Engelse officier die in Nederland is geïnterneerd. Buiten de Nederlandse grenzen woedt de oorlog: de Eerste Wereldoorlog. De officier mag zich gelukkig prijzen dat hij zich in het neutrale Nederland bevindt en niet op een slagveld in Vlaanderen of bij de Somme. De Engelse militairen die België hadden helpen verdedigen en die na de Duitse overrompeling niet meer terug konden naar hun eigen land en daarom naar Nederland waren uitgeweken, waar ze in quarantaine kwamen te zitten, hadden geen slecht leven. Een tijdlang hadden ze een nogal gezellige gevangenschap uit te zitten op een fort genaamd Wierickerschans, daarna mochten ze zich vrij in het land rondbewegen. Een erewoord dat ze de grens niet zouden overschrijden werd door de Nederlandse overheid als afdoende garantie beschouwd. De Engelse officier in kwestie maakt van zijn relatieve vrijheid gebruik om geregeld bezoeken te brengen op een kasteel, bij mensen bij wie hij door derden is geïntroduceerd. In het boek heet het kasteel Enckendaal. Het begint met een wandeling door een park. Een allee komt uit op een groot vijvercomplex. Een van de vijvers ligt iets hoger dan de andere. Een brede, lage waterval verbindt de hogere vijver met de andere, waarin hij zijn water uitgiet. In een van de vijvers spuit een fontein omhoog. De vijvers omringen een ronde, plompe toren, voorzien van twee vleugels in classicistische stijl… Charles Morgan beschrijft kasteel Rozendaal. De karakters in de roman zijn direct door leden van de familie Van Pallandt geïnspireerd, gesprekken met de oude barones bepalen een belangrijk deel van het verhaal. De officier in kwestie is Charles Morgan, de barones in The Fountain is Cornelie.

Zou ze af en toe aan Eilenroc hebben gedacht, wanneer ze over Frankrijk sprak? De prachtige villa die naar haar was genoemd? Of zou ze hebben gedacht: Ach, Antibes, hoe blauw de zee er ook mag zijn, en hoe stralend de zon, het is maar een uithoek. Frankrijk is veel en veel meer: Molière, Racine, Voltaire, Rousseau, Chateaubriand, Balzac, Flaubert, Hugo, Baudelaire, Verlaine…