Schrijver in Frankrijk

Mijn naam

Column door Caspar Visser ’t Hooft

Al meer dan drie-en-dertig jaar woon ik in Frankrijk en nog steeds krommen bij mij de tenen wanneer Fransen mijn naam uitspreken: Vissèèretoeft – Vissèretèèhoeft – Wissèretehoef… Afschuwelijk, dat toeft! En nog erger, dat Vissère, omdat het net zo klinkt als het Franse woord voor ingewanden, ‘viscères’. Ik ben dus Meneer Ingewanden-Toeft. Niemand die zo snel-snel-snel met zijn voornaam voor den dag komt als ik: Noem mij maar Gaspard. En dan een grapje (om losjes te doen, terwijl ik het niet ben): Van mijn achternaam krijgen jullie alleen maar last van je keel, het is voor jullie, Fransen, niet uit te spreken. Gelukkig gaat in Frankrijk het noemen van de voornaam niet als vanzelfsprekend met het tutoiement gepaard. Want daar ben ik niet van gediend. Ik blijf ‘u’, ook in mijn hoedanigheid van Gaspard. Dit Gaspard is trouwens het enige lichtpuntje in deze misère. Aan deze Franse versie van mijn voornaam heb ik altijd een voorkeur gehad. Hier ligt héél oud zeer aan ten grondslag. Toen we in de eerste klas van de lagere school voor het eerst het alfabet moesten kunnen opzeggen, hielden mijn klasgenootjes bij hoog en laag vol dat ik eigenlijk Saspar heet. Waarom? Omdat je de ‘c’ als een ‘s’ uitspreekt. Ik volhouden: Nee, het is Kaspar, ook al schrijf je het met een ‘c’. Tevergeefs. Bestaat er zoiets als een naamcomplex?

Veel Nederlandse namen kunnen voor Elzassisch doorgaan. De namen van de Elzassers zijn ontleend aan het Duitse dialect dat er wordt gesproken. Wanneer je Muller heet, of Koch, of Scheffer, dan zou je evengoed uit de Elzas afkomstig kunnen zijn als uit Nederland. En de Elzas maakt deel uit van Frankrijk. Dus, voor Fransen geen probleem. Dit geldt ook voor alle namen die eindigen op ‘man’: Hofman, Bosman, Brinkman… Ook al komen ze in deze vorm in de Elzas niet voor, dat ‘man’ klinkt Elzassisch, en dus bij de Fransen bekend in de oren. En dan zijn er natuurlijk de Vlaamse namen, van de families die uit het hoge Noorden van Frankrijk komen. Die namen beginnen vaak met ‘van’. Ja, soms moeilijk uit te spreken voor Fransen: Van Peperstraete, Van Cauwenberghe… Even moeilijk als Visser ’t Hooft? In ieder geval wordt bij het uitspreken ervan niet aan een tamelijk onsmakelijk lichaamsdeel gedacht.

Nee, het is niet makkelijk een naam te dragen die door je omgeving raar wordt gevonden. Ik lach daarom nooit mee wanneer de draak wordt gestoken met de naam van de een of andere asielzoeker afkomstig uit een ver land. Ik kan me veel te goed voorstellen hoe vernederend het voor hem moet zijn om elke week opnieuw voor een of ander loket zijn naam moeten opzeggen. Arshadir Fanizadeh – ik verzin maar wat. Wat?? – zegt de lagere ambtenaar achter het loket. Expres. Want nu moet de arme man zijn naam nog eens uitspreken, luider, terwijl iedereen in de ruimte meeluistert. Wilt u het spellen? Eigenlijk altijd een beetje flauw om te ginnegappen om iets waar iemand niets aan kan doen. Om iets waar hij wél iets aan kan doen – dat is een ander verhaal.