Schrijver in Frankrijk

Onbeschreven stad

Column door Caspar Visser ’t Hooft

Waarom komt Nice zo weinig voor in de literatuur? Je zou zeggen, zo’n prachtige stad… Zo’n adembenemend mooie omgeving… Ik denk hierbij aan de grote schrijvers, niet aan de gelegenheidsliteratuur – die ook goed kan zijn, dat bewijst bijvoorbeeld de succesvolle trilogie van Max Gallo La baie des anges. Ja, die ook goed kan zijn, maar niet meer dan dat, omdat het de oorspronkelijkheid mist van sommige werken van La Clézio, Modiano of Romain Gary. Waarom ik deze drie auteurs noem? Omdat in een aantal van hun romans en novellen Nice wel degelijk voorkomt – maar dan een Nice ‘in mineur’. Le Clézio heeft in Nice zijn schooltijd doorlopen, in zijn autobiografische roman Révolutions komt hij er rond voor uit dat hij eigenlijk altijd een hekel heeft gehad aan die stad. Dimanches d’août van Patrick Modiano speelt zich ook grotendeels af in Nice, maar dan in een Nice waar het continu regent. En tenslotte Romain Gary – ja, hij hield van Nice. In La promesse de l’aube beschrijft hij zijn aankomst daar als dertienjarige jongen. Zijn moeder en hij hadden daarvoor in het noordelijke Wilno gewoond. Het is een mooi boek, de stijl van Gary is weergaloos, sprankelend van de humor, maar voor een beschrijving van stad en omgeving moet je niet bij hem zijn. Het eerste wat hij deed na aankomst in Nice, was op zoek gaan naar de zee. Een zaligheid, toen hij hem daar blauw zag opglimmen! En toen dat blauw even later ‘zijn tenen kwam likken’! Dat is alles. Goed, je voelt dat je in Nice bent, een grote schrijver hoeft geen reisgids te zijn. Het blijft me lichtelijk verbazen, waarom zo weinig over Nice zelf?

En onze Louis Couperus, die maar liefst tien jaar in Nice heeft gewoond? Een paar bladzijden in Van oude mensen, en dat is alles. Misschien is het zo dat te veel schoonheid verplettert. Wie een roman, of een novelle, of alleen maar een verhaal schrijft, wil iets toevoegen aan het bestaande. Voor hem mankeerde er iets in de werkelijkheid – aan de werkelijkheid. We streven steevast naar harmonie, wat een ander woord is voor schoonheid, en mankementen doen daar afbreuk aan. Wat wil zeggen dat wie schrijft de schoonheid wil bevorderen. Maar wanneer je door te veel schoonheid tegelijk wordt overvallen, wat zou je dan nog de pen oppakken – of het toetsenbord aanspreken? Wat heb je nog toe te voegen? Nice is mooi. Goud schittert de blauwe zee. Tegen het wit van de bergen steken heuvelafwaarts de pijnbomen, cipressen en palmen af. De mimosa’s gillen geel (zou Couperus wellicht hebben gezegd). Blanke fin de siècle villa’s, pastelkleurige suikertaarten façades… In het ether cirkelen een paar meeuwen, ze krijsen…

Enzovoort.