Schrijver in Frankrijk

Afscheid van geliefde routes

Column door Caspar Visser ’t Hooft

Wie verhuist, neemt niet alleen z’n intrek in een nieuwe woning, ook neemt hij afscheid van vaste routes die hij volgde wanneer hij vakantiebestemmingen wilde bereiken. Nu moet hij andere routes pakken om diezelfde plaatsen te bereiken. Want die plaatsen verhuizen niet mee. Ik had een stek in het voorgebergte van de Pyreneeën, daarna een studio boven het meer van Genève, nu een vakantiehuis op een hoog plateau van de Auvergne. Toen ik van Nancy naar Agen werd overgeplaatst, zag de reis naar de Pyreneeën er opeens heel anders uit. En nu ik in Nice woon, is voor mij de weg naar het Massif Central een ontdekking.

Montargis-Nevers

De afgelopen zeven jaren begon de reis er naar toe in Arras. Een vertrouwde route, die ik misschien nooit meer zal pakken. Arras – Meaux – Melun – Fontainebleau – Montargis – Moulins – Roanne – St Etienne… Tot Montargis blijf je In Noord-Frankrijk: wijd, nogal leeg, maar vlak land. De overgang naar vakantieland-Frankrijk begint halverwege het traject Montargis-Nevers. Je rijdt over de A77, een snelweg die je soms kilometers achtereen voor jezelf alleen hebt. Hij wordt de Autoroute de l’arbre genoemd. Dat is niet omdat om de tien kilometers langs de weg een exotische boom is geplant (albizia’s, catalpa’s, sequioa’s…). Dat is maar sier. Als de Fransen zo nodig tolgeld moeten betalen, laat het dan ook aan de opsmuk van de route worden besteed. Nee, de bomen waar de naam van de A77 naar verwijst, dat zijn de uitlopers van het forêt d’Orléans, het op twee na grootste bos van Frankrijk. Minstens een uur lang golven ze aan weerszijden van je voorbij. Het zijn geen donkere bossen, en tussen de snelweg en de bosrand is een brede strook open land uitgespaard. Ik geloof dat het in de maand juni was, het lover was nog pril. Het woei, de grijzig groene coulisse was één en al beweging. De bomen hadden plezier.

Montbard – Autun

Zal ik hem nog eens nemen? De weg die schuin door het land loopt, van Noord Oost tot Zuid West? Nancy ligt in Lotharingen, en het landschap van Lotharingen heeft iets sombers. Te veel eenzaamheid, te veel donkere, naamloze bossen. De zon weet er nooit helemaal de wonden van de winter te helen. Ik weet nog precies waar voor mij het echte Frankrijk – het echte, want vrolijke Frankrijk – begon. Dat was bij het stadje Montbard (ter informatie, de geboorteplaats van de beroemde naturalist Buffon). Je hebt dan zopas de grens tussen Lotharingen en de Bourgogne overschreden. Het landschap krijgt wat meer reliëf, de bodem wordt wat steniger, en de boerenpercelen zijn kleiner en volgen elkaar sneller op. Ze worden door stenen muurtjes van elkaar gescheiden, en binnen de kavels spreiden hier en daar, geïsoleerd, oude, wijze eiken hun takken uit. Montbard – het stadje Semur-en-Auxois met zijn middeleeuwse ommuring – Autun, waar ik de inspiratie opdeed voor mijn allereerste novelle, die twintig jaar geleden verscheen (Sprekend portret)…

Dôle – Pontarlier

Al die routes zijn met bepaalde perioden in mijn leven verbonden. Die perioden zijn afgesloten, en dat is de voorwaarde voor hun voortbestaan in mijn herinnering. Mocht ik die routes nog eens over doen, dan worden ze besmet met elementen uit de periode waar ik nu in zit. Wat dan afbreuk zal doen aan de gaafheid van de herinnering. Ik doe ze dus niet over. Ook niet de weg van Versailles naar Thollon, het bergdorpje boven Evian. En dan vooral niet de tweede helft ervan, wanneer je bij Beaune de A6 verlaat, en je naar Dôle koerst. In Dôle overnachtte ik altijd in dezelfde Campanile. Als ik ’s avonds, na het diner in het restaurant, nog even op het miezerige terreintje van het hotel mijn hond uitliet, dan snoof ik de lucht op van dennen. Ik zag ze niet, maar ik wist dat ze er waren, de eerste voorlopers van de Jura. Vooruitgezette posten van het sprookjesland van ‘de bergen’. Daarna de prachtige, stille weg naar Pontarlier en het hoge plateau van de Franse Jura, tot de grens met Zwitserland. Vallorbe – Lausanne – het meer van Genève…

Welke routes zal ik nog meer noemen? De route dwars door de Gers, van Noord naar Zuid: Agen-Lectoure-Fleurance-Masseube-en verder. De weg door de Vogezen, van Lunéville naar de Elzas, via de Col du Donon, de weg door de Cantal (’s winters, terwijl het sneeuwt, met het uitzicht op de grimmige Cézalier)… Ja, wat is Frankrijk toch een mooi land !